در سوگ آیت الله آصفی

دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان

اوایل فروردین امسال در نجف اشرف همراه با هیاتی از بزرگان  توفیق درک محضر مرحوم آیت الله محمد مهدی آصفی دست داد ودر مدت یک هفته اقامت؛ چندین بار فرصت گعده های طلبگی پیش آمد وعلیرغم رنج ودرد ناشی از بیماری کبدی که ایشان را احاطه کرده بود در گعده ها بسیار بشاش وخوش محضر بود . در گعده شب أخر  کاربه شعر کشید و از سر دلنگرانی شعر شهریار را خواندم وگفتم وقتی شهریار از معشوق خود جدا می شد به هنگام فراق غزلی سرود که مطلعش این است
  

 

از تو بگذشتم وبگذاشتمت با دگران 

رفتم از کوی تو لیکن عقب سر نگران

ایشان نیز بیتی از جمالی دهلوی را خواندند: 

عشق را طی لسانی است که صد ساله سخن 

یار با یار به یک چشم زدن می گوید

اکنون وکمتر از سه ماه پس از گذشت آن روز  که به هر دو شعر فکر میکنم  گو اینکه به زبان راز سخنی رد وبدل شده است به قول مرحوم رعدی أذرخشی :

من ندانم به نگاه تو چه رازیست نهان 

که مر آن راز توان دیدن و گفتن نتوان !

تمام وجود مرحوم آیت الله آصفی پر بود از همین رازهایی که دیده می شد اما گفتنش سخت بود . یدرک ولا یوصف های زندگی این مرد بسیار بود. 

در چشم من هیچ یک از ویژگی های ایشان به پای صفا وصمیمیت وزهد او نمی رسد. او فقیه روشن نگر وصحیح اندیشی بود که زمانه خود را خوب می شناخت واز آثار مکتوب این مرد بزرگ به خوبی روشن است که ایشان چقدر اهل تعمق وتحقیق بوده است اما صفای او از نوع دیگری است؛ از آن نوع صفا ها است که در روزگار ما حکم کیمیا را پیدا کرده اند. تعریف صفا نیز مانند تعریف مهربانی بسیار دشوار است مهربانی را فقط باید درک کرد وبیش از فعل انسان ، نیتش در این اوصاف موثر است. ممکن است یک عمل از دو فرد سر بزند اما انسان از یکی مهربانی را برداشت کند اما از دیگری نکند. فعل واحد از دوفاعل ممکن است حس واحد را در مخاطب بر نیانگیزد. صفای مرحوم آصفی از همین جنس بود ،. صفای یکرنگی ویکدلی. 

فقیر نوازی های بی ریا وسمعه ؛فقط از دست کسی بر می آید که اهل صفا باشد. با خودش صاف ویکدل باشد. هزاران یتیم وفقیر وبی خانمان به دو دست این مرد از جای برخواستند

مرد بی برگ ونوا را سبک از جای مگیر

کوزه بی دسته چو بینی به دو دستش بردار

آری او عالم بودو اندیشمند اما علم ودانش او نیز از صفای درونش متاثر بود . دقیق ترین نکات علمی را به با صفاترین شکل بیان می کرد و هیچگاه درنوشته های اوخود ستایی راه نیافت . در کتاب های متعددی که نوشت کوشید به درد امروز جامعه  بپردازد واز طرح مباحث انتزاعی دوری جست.

آنچه آیت الله آصفی را در چشم بزرگان عزیز کرده بود همین صفا وسلامت او بود . در همین سفر اخیر به عراق توفیق دیدار مراجع عظام برای هیات در معیت ایشان حاصل شد وهمه مراجع با احترام از ایشان استقبال می کردند. در جلسه ضیافتی که در سرکنسولگری نجف به مناسبت حضور هیات ایرانی برگزار شد ، علما از ایشان خواستند تا سخن بگوید وایشان به مقایسه چهل سال پیش تشیع با امروز پرداخت که بسیار دقیق وپر مغز بود وحاضران در دل وزبان تحسین کردند.

در زمان صدام سال ها در عراق مخفیانه زیسته بود وخانه به دوشی را تجربه کرده بود یک بار می فرمود در همان دوران اختناق صدام مخفی بودم وبه خانه هر کس از آشنایان که می رفتم تا فقط شبی را أنجا بگذرانم به بهانه ای سعی می کردند عذر خواهی کنند یکی می گفت همسایه روبروی خانه امان بعثی است دیگری صدای مرا که در تلفن می شنید قطع می کرد .

تا اینکه شبی که در بام خانه آشنایی خوابیده بودم علیرغم اینکه خواب من سبک است آن شب خواب سنگینی مرا ربوده بود ووقتی چشمانم را باز کردم زن صاحبخانه را گریان بالای سرم دیدم می گفت نیروهای حزب بعث نیمه شب به خانه ما هجوم آوردند وچون تو را نیافتند شوهرم را بردند. من به او گفتم نگران نباش شوهرت تا ساعات دیگری برخواهد گشت که چنین نیز شد وسپس در حیرت فرو رفتم که اگر بیدار شده بودم حتما دست به فرار می زدم  وحتما نیز دستگیر می شدم وخدا را سپاس که خوابم را آنشب سنگین کرد. 

آیت الله آصفی بسیار رقیق القلب بود به ویژه هنگام یاد از اهل بیت (ع) اشک امانش نمی داد یک بار فرمود شعر علی اصغر را که مرحوم کمپانی سروده است شنیده ای؟ گفتم نخیر شروع کرد تا ابیات آن شعر را بخواند بیت اول را که خواند اشک امانش نداد تا تمام کند. 

در سال های اخیر که نمایندگی مقام معظم رهبری مد ظله العالی را در نجف بر عهده داشت بسیار کوشید تا منویات معظم له را در عراق جامه عمل بپوشاند که البته موفق بود. 

 از لحظه شنیدن خبر ارتحال این مرد بزرگ به این می اندیشم که همه رفتنی هستیم خوشا به حال او که با دست پر رفت او  با مرگ به مقصد رسید به گفته بیدل: 

بی‌مرگ به مقصد چه خیال است رسیدن

من عزم دلی دارم و دل دیر و حرم نیست

تابناک